Μέλι

Μέλι. Θρεπτική αξία, ιδιότητες και οφέλη

Λίγα λόγια για το μέλι και την ιστορία του

Βραχογραφίες μέσα σε σπηλιές που χρονολογούνται 8000 πριν δείχνουν ανθρώπους να χρησιμοποιούν το μέλι. Ωστόσο η πρώτη καταγραφή από μελίσσια κατασκευασμένα από ανθρώπους τοποθετούνται στο 2,400 προ Χριστού.

Το μέλι αποτελεί παραδοσιακό γιατρικό σε πάρα πολλές κουλτούρες ανά τον κόσμο εδώ και αιώνες. Στην Αγιουρβέδα το μέλι χρησιμοποιείται εδώ και 4000 χρόνια για την αντιμετώπιση πεπτικών διαταραχών αλλά και ανισορροπιών στο σώμα.

Εδώ και 5000 χρόνια, πολύ πριν του Αιγυπτίους, οι επαλείψεις με μέλι χρησιμοποιούνταν για την αντιμετώπιση ανοιχτών πληγών.

Στις μέρες μας υπάρχουν πλέον πολυάριθμες μελέτες που αποδεικνύουν τις ιδιότητες και τα ευεργετικά οφέλη που έχει το μέλι για την υγεία του ανθρώπου.

Το μέλι το φτιάχνουν οι … μέλισσες από το νέκταρ των λουλουδιών. Ανάλογα με τα άνθη που βρίσκονται στη συγκεκριμένη περιοχή το μέλι διαφοροποιείται ως προς το χρώμα, τη γεύση, την καθαρότητα, τα σάκχαρα αλλά και εν μέρει τη διατροφική αξία.

Έτσι λοιπόν υπάρχουν πολλές ποικιλίες μελιού.

Το ανεπεξέργαστο και αφιλτράριστο μέλι (ακατέργαστο) που μπορούμε να προμηθευτούμε απευθείας από παραγωγό περιέχει ίχνη από ζύμη κερί και γύρη ενώ είναι πλούσιο σε ένζυμα. Το ακατέργαστο μέλι κρυσταλλώνει.

Η παστερίωση καταστρέφει τη ζύμη που βρίσκεται στο μέλι καθώς γίνεται με υψηλή θερμότητα. Το κατεργασμένο μέλι δεν κρυσταλλώνει. Ωστόσο κάποια δραστικά συστατικά όπως τα ένζυμα καταστρέφονται.

Το μέλι αποτελείται κατά 70-80& σάκχαρα όπως μονοσακχαρίτες, φρουκτόζη και γλυκόζη, τα οποία δίνουν και τη γλυκιά του γεύση.

Το μέλι έχει αποδεδειγμένα πλέον βάσει μελετών αντισηπτικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, και αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση ανοιχτών πληγών και τραυμάτων.

honey01Η διατροφική αξία του μελιού

Ένα κουτάλι μέλι περιέχει:

  • Ενέργεια: 64 θερμίδες
  • Υδατάνθρακες: 17.3 γρ (σάκχαρα)
  • Φυτικές ίνες: 0 γρ
  • Λίπη: 0 γρ
  • Πρωτεΐνες 0 γρ

Η επιλογή του μελιού ως γλυκαντικό αντί για τη ζάχαρη μακροπρόθεσμα μπορεί να πολλά οφέλη για την υγεία όπως θα δούμε παρακάτω. Το μέλι είναι πλούσιο σε ισχυρά αντιοξειδωτικά, έχει αντιμικροβιακή δράση και καταπραϋντικές ιδιότητες.

Περιέχει γλυκόζη, φρουκτόζη, ιχνοστοιχεία και μέταλλα όπως ο σίδηρος, ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο και φωσφορικό.

Σύμφωνα με το το BeeSource.com το μέλι έχει την παρακάτω διατροφική ανάλυση στα συστατικά του:

  • Φρουκρόζη: 38.2%
  • Γλυκόζη: 31.3%
  • Μαλτόζη: 7.1%
  • Σουκρόζη: 1.3%
  • Νερό: 17.2%
  • Σάκχαρα: 1.5%
  • Στάχτη: 0.2%
  • Άλλα συστατικά: 3.2%

Το ελαφρώς όξινο pH του μελιού αποτρέπει την ανάπτυξη βακτηρίων ενώ τα αντιοξειδωτικά στοιχεία που περιέχει καταπολεμούν τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που σχετίζονται με την εκδήλωση πολλών ασθενειών.

Οι ιδιότητες και τα οφέλη του μελιού για την υγεία

Σύγχρονες επιστημονικές έρευνες και μελέτες δείχνουν πως το μέλι εκτός από υψηλή διατροφική αξία έχει μια σειρά από ιδιότητες και ευεργετικά οφέλη για την υγεία.

Ας ρίξουμε μια ματιά στα πιο σημαντικά από αυτά βάσει των ερευνών που έχουν διεξαχθεί.

Το μέλι είναι πλούσιο σε ισχυρά αντιοξειδωτικά

Το μέλι υψηλής ποιότητας όπως το Ελληνικό περιέχει πολλά και σημαντικά αντιοξειδωτικά όπως οργανικά οξέα και φαινολικές ενώσεις όπως τα φλαβονοειδή.

Οι επιστήμονες πιστεύουν πως ο συνδυασμός από αυτά τα στοιχεία δίνουν στο μέλι την ισχυρή αντιοξειδωτική του δύναμη.

honey02Δύο σχετικές μελέτες έδειξαν πως το μέλι από φαγόπυρο αυξάνει την αντιοξειδωτική ικανότητα του αίματος.

Τα αντιοξειδωτικά σχετίζονται με μειωμένο ρίσκο καρδιοπαθειών, εμφραγμάτων και διαφόρων μορφών καρκίνου. Επίσης συμβάλλουν στην καλή υγεία των ματιών.

Σχετικές έρευνες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12358452/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12590505/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12617614/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3005390/

Το μέλι είναι καλύτερη επιλογή από τη ζάχαρη για διαβητικούς

Υπάρχει διχογνωμία σε σχέση με την κατανάλωση μελιού από διαβητικούς.
Από τη μια η κατανάλωση μελιού σχετίζεται με μειωμένο ρίσκο εμφάνισης προβλημάτων σε σχέση με την καρδιά σε άτομα με διαβήτη τύπου 2.

Έρευνες έδειξαν πως μειώνει την «κακή» LDL χοληστερίνη, τα τριγλυκερίδια και τη φλεγμονή ενώ παράλληλα αυξάνει τα επίπεδα της «καλής» HDL χοληστερίνης.

honey03Ωστόσο άλλες μελέτες έδειξαν πως αυξάνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, όχι όμως στον ίδιο βαθμό με τη λευκή ζάχαρη.

Το μέλι σίγουρα είναι καλύτερη επιλογή γλυκαντικού σε σχέση με τη ζάχαρη για άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2.

Στην ερώτηση του πόσο μέλι την ημέρα μπορεί να τρώει ένας διαβητικός, η απάντηση είναι:

το πολύ 1 κουταλάκι, και αυτό σε συνδυασμό με κάτι πρωτεϊνικό, όπως πχ γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά ή τυρί cottage, ώστε να χαμηλώσει ο μέσος όρος του γλυκαιμικού δείκτη.

Συμπερασματικά πρέπει να πούμε σε περίπτωση διαβήτη το μέλι πρέπει να καταναλώνεται σποραδικά και με φειδώ.

Στην πραγματικότητα οι διαβητικοί πρέπει να καταναλώνουν όσο το δυνατόν λιγότερους υδατάνθρακες μπορούν, αποφεύγοντας τροφές που περιέχουν μεγάλη ποσότητα.

Πρέπει να έχουμε στα υπόψιν μας ότι στην αγορά κυκλοφορούν πολλά νοθευμένα μέλια, που στην πραγματικότητα είναι σιρόπια μελιού και περιέχουν ως βάση το σιρόπι γλυκόζης υψηλής φρουκτόζης.

Τέτοιου είδους προϊόντα είναι καταστροφικά τόσο για διαβητικούς όσο και υγιείς ανθρώπους.

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23256446/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19817641/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15117561/

Τα αντιοξειδωτικά στο μέλι βελτιώνουν την υγεία της καρδιάς

Η πλούσια περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες και άλλα αντιοξειδωτικά δίνουν στο μέλι την υψηλή θρεπτική του αξία. Πολλά από αυτά τα συστατικά σχετίζονται με μειωμένο ρίσκο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Συμβάλλουν στη διαστολή των αρτηριών, πράγμα που διευκολύνει την αιματική ροή. Επίσης συμβάλλουν στην αποτροπή δημιουργίας θρομβώσεων που ενδέχεται να οδηγήσουν σε έμφραγμα.

Τέλος μια μελέτη επάνω σε ποντίκια έδειξε πως το μέλι προστατεύει την καρδιά από το οξειδωτικό στρες και τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.

Ωστόσο περισσότερες μελέτες επάνω σε ανθρώπους χρειάζονται για να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα.

Σχετική μελέτη:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18454257/

Τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης

honey04Η αρτηριακή πίεση είναι σημαντικός παράγοντας ρίσκου για καρδιοπάθειες. Η τακτική κατανάλωση μελιού ενδέχεται να συμβάλλει στη μείωσή της.

Πιθανολογείται πως τα αντιοξειδωτικά που περιέχει σχετίζονται με την αποτελεσματική μείωση της αρτηριακής υπέρτασης.

Μελέτες τόσο σε ποντίκια όσο και σε ανθρώπους έδειξαν πως η κατανάλωση μελιού σχετίζεται με αξιόλογη μείωση στην αρτηριακή πίεση.

Σχετικές μελέτες:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3005390/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21673929/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3270456/

Το μέλι μειώνει την κακή LDL χοληστερίνη

Υψηλές τιμές της LDL χοληστερίνης σχετίζονται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.
Η υψηλή LDL χοληστερίνη παίζει καταλυτικό ρόλο στη συσσώρευση αρτηριακής πλάκας, πράγμα που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και εμφράγματος.

Υπάρχουν μια σειρά από μελέτες που δείχνουν πως η τακτική κατανάλωση μελιού μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα.

Συγκεκριμένα μειώνει την κακή LDL χοληστερίνη, ανεβάζοντας παράλληλα την καλή HDL.

Σε μια μελέτη επάνω σε 55 άτομα βρέθηκε πως η κατανάλωση μελιού αντί για ζάχαρη είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση κατά 5.8% της LDL με παράλληλη αύξηση 3.3% της τιμής της HDL χοληστερίνης. Η αλλαγή από τη ζάχαρη στο μέλι οδήγησε επιπλέον σε απώλεια βάρους κατά 1.3%.

Σχετικές μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25226738/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18454257/

Μειώνει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων

Τα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων είναι ένας σοβαρός παράγοντας ρίσκου για εμφάνιση καρδιαγγειακών προβλημάτων.

Τα αυξημένα τριγλυκερίδια σχετίζονται επίσης με αντίσταση στην ινσουλίνη η οποία σχετίζεται με honey05αυξημένο ρίσκο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2

Η κατανάλωση τροφών που περιέχουν ραφιναρισμένους υδατάνθρακες όπως η ζάχαρη και το αλεύρι αυξάνει τις τιμές των τριγλυκεριδίων στο αίμα.

Υπάρχουν πολυάριθμες μελέτες που δείχνουν πως η τακτική κατανάλωση μελιού ως γλυκαντικό, ειδικά στη θέση της ζάχαρης μείωσε σημαντικά τα επίπεδα τριγλυκεριδίων.

Για παράδειγμα μι μελέτη βρήκε πως στο group που κατανάλωνε μέλι σημειώθηκε μείωση 11–19% στα επίπεδα τριγλυκεριδίων σε σχέση με το group που κατανάλωνε ζάχαρη.

Σχετικές μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25226738/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18454257/

Το μέλι συμβάλλει στη γρηγορότερη επούλωση πληγών

Η τοπική επάλειψη ανοιχτών πληγών και τραυμάτων με μέλι χρονολογούνται από την αρχαία Αίγυπτο έως και σήμερα.

Μια ανασκόπηση 26 μελετών σε σχέση με την αντιμετώπισης τραυματισμών και καψιμάτων βρήκε πως το μέλι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στη μείωση μολύνσεων μετά από χειρουργεία.

Το μέλι επίσης βρέθηκε πως είναι αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού, οι επιπλοκές του οποίου μπορούν να οδηγήσουν ακόμη και σε ακρωτηριασμούς.

Μια μελέτη βρήκε πως η αντιμετώπιση τραυμάτων με μέλι είχε ποσοστό επιτυχίας 43.3%. Σε μια άλλη μελέτη καταγράφηκε επιτυχής αντιμετώπιση διαβητικού ποδιού σε ποσοστό 97%.

Οι ερευνητές εικάζουν πως οι θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού οφείλονται στην αντιβακτηριδιακή και αντιφλεγμονώδη ιδιότητα που έχει καθώς και στη δυνατότητα θρέψης τοπικά των γύρω ιστών.

Το μέλι βρέθηκε επίσης πως μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση άλλων δερματικών προβλημάτων όπως η ψωρίαση και ο έρπητας.

Το μέλι Manuka θεωρείτε ιδιαίτερα αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση εγκαυμάτων.

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25742878/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18702435/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20646771/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22985336/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4216698/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4012670/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28901255/

Το μέλι συμβάλλει στη μείωση του βήχα σε παιδάκια

Ο βήχας είναι ιδιαίτερα κοινό πρόβλημα σε μικρά παιδάκια τα οποία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού συστήματος.

honey06Οι συγκεκριμένες μολύνσεις προκαλούν πρόβλημα στον ύπνο του παιδιού αλλά και των γονιών.
Πολλές φορές οι κοινές φαρμακευτικές αγωγές για το βήχα δεν είναι τόσο αποτελεσματικές και ενδεχομένως να προκαλούν και κάποιες παρενέργειες.

Ενδιαφέρον προκαλεί πως το μέλι ίσως να είναι καλύτερη επιλογή καθώς σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματικό.

Μια μελέτη βρήκε πως το μέλι λειτούργησε πολύ καλύτερα σε σχέση σε άλλες δύο κοινές φαρμακευτικές αγωγές για το βήχα.

Μια άλλη μελέτη βρήκε πως το μέλι μείωσε τα συμπτώματα του βήχα και βελτίωσε την ποιότητα ύπνου περισσότερο σε σχέση με κοινή αντιβηχική αγωγή.

Μια μελέτη του 2007 του Penn State College of Medicine βρήκε πως το μέλι μείωσε τη συχνότητα του βήχα κατά τη διάρκεια της νύχτας και βελτίωσε την ποιότητα του ύπνου σε παιδιά με λοιμώξεις του άνω αναπνευστικού, σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι το φάρμακο dextromethorphan.

Ωστόσο το μέλι δε πρέπει να χορηγηθεί σε παιδάκια κάτω των 12 μηνών λόγω πιθανής δηλητηρίασης.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να πούμε πως ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας συστήνει το μέλι για τη φυσική αντιμετώπιση του βήχα.

Επίσης η Αμερικάνικη παιδιατρική ακαδημία αναγνωρίζει την αποτελεσματικότητα του μελιού για την αντιμετώπιση του βήχα.

Σχετικές έρευνες:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4264806/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18056558/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20618098/
https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/fullarticle/571638

Το μέλι είναι νόστιμο αλλά προσοχή! Παχαίνει

Μια κοινή ερώτηση είναι “πόσο μέλι την ημέρα” πρέπει κάποιος να τρώει για να έχει τα ευεργετικά οφέλη. Και απάντηση είναι απλή: Μια κουταλιά την ημέρα αρκεί.

Όπως είπαμε και παραπάνω, το μέλι αποτελεί σίγουρα μια πολύ πιο υγιεινή επιλογή από ότι η λευκή ζάχαρη.

Καλό θα ήταν να επιλέξετε μέλι από παραγωγό εμπιστοσύνης ή από κάποια μεγάλη και αξιόπιστη εταιρία, ώστε να αποφύγετε τον κίνδυνο αγοράς νοθευμένου προϊόντος με σιρόπια.

Πρέπει επίσης να έχουμε στα υπόψιν πως το μέλι πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο. Ανεξαρτήτως της υψηλής διατροφικής του αξίας, περιέχει πολλές θερμίδες, έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και πολλά απλά σάκχαρα.

Τα κυριότερα οφέλη προέρχονται από αντικατάσταση άλλων γλυκαντικών όπως η λευκή ζάχαρη και τα σιρόπια γλυκόζης με μέλι.

Το μέλι μειώνει τη διάρκεια της διάρροιας

Σύμφωνα με μελέτες ανασκόπησης επάνω στο μέλι βρέθηκε πως η κατανάλωσή του μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων αλλά και τη διάρκεια της διάρροιας.

Το μέλι αποτελεί πηγή καλίου και όταν καταναλωθεί με λίγο νερό αποκαθιστά μέρος των ηλεκτρολυτών και των υγρών που χάνουμε από τη διάρροια.

Έρευνες που διεξήχθησαν στο Λάγος της Νιγηρίας βρήκαν πως το μέλι αναστέλλει τη δράση παθογόνων βακτηρίων που σχετίζονται με τη διάρροια.

Το μέλι προλαμβάνει τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

honey07Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως το μέλι μπορεί να μειώσει τα οξέα που ανεβαίνουν από το στομάχι μετά την κατανάλωση φαγητού και προκαλούν ζημιά στα τοιχώματα του οισοφάγου.

Αυτό συμβάλλει στη μερική αντιμετώπιση της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης η οποία προκαλεί φλεγμονές και έντονη καούρα.

Σχετικές έρευνες: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5549483/

Το μέλι Μανούκα και η καταπολέμηση μολύνσεων

Το 2011 ερευνητές από το Academic Medical Center του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ ανέφεραν στο FASEB Journal ότι μέλι έχει την ικανότητα να σκοτώνει βακτήρια εξαιτίας μια πρωτεΐνης που περιέχει a protein called defensin-1.

Μια πιο πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases έδειξε πως ένας συγκεκριμένος τύπος μελιού που ονομάζεται Μανούκα αποτρέπει την ανάπτυξη τον πολλαπλασιασμό από τα βακτήρια Clostridium difficile μέσα στον οργανισμό, τα οποία είναι υπεύθυνα για σοβαρά περιστατικά διάρροιας και ασθενειών.

Κάποιες άλλες μελέτες δείχνουν πως το μέλι Μανούκα είναι αποτελεσματικό για την αντιμετώπιση μολύνσεων MRSA.

Το μέλι Μανούκα επίσης ενδέχεται να αντιστρέφει την αντίσταση των παθογόνων βακτηριδίων στα αντιβιοτικά σύμφωνα με το journal Letters in Applied Microbiology.

Ο συγκεκριμένος τύπος μελιού είχε αποτελέσματα εναντίον του Ureaplasma urealyticum, ένα βακτήριο αρκετά ανθεκτικό σε διάφορα αντιβιοτικά.

Στο The Scientific World Journal, οι ερευνητές παρουσιάζουν δεδομένα που επιβεβαιώνουν ότι το μέλι είναι εξίσου αποτελεσματικό όσο ένα κοινό αντισηπτικό διάλυμα για την αποφυγή μολύνσεων από ανοιχτά τραύματα.

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20228250/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27992658/

Φαρμακευτική χρήση του μελιού

Το μέλι έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών, τραυματισμών και προβλημάτων υγείας.

Είτε σε συνδυασμό με άλλα γιατροσόφια, ροφήματα και μαντζούνια είτε ως κατάπλασμα για επιθέματα σε ανοιχτές πληγές και τραύματα. Παραδοσιακά στην Αγιουρβέδα το μέλι χρησιμοποιείται για τα ακόλουθα: honey08

  • Καταπολέμηση του στρες
  • Αδυναμία
  • Διαταραχές ύπνου
  • Προβλήματα όρασης
  • Δυσάρεστη αναπνοή
  • Πονόδοντος σε παιδάκια άνω των 12 μηνών
  • Βήχας και άσθμα
  • Λόξιγκας
  • Έλκος στομάχου
  • Διάρροια και δυσεντερία
  • Εμετός
  • Συχνουρία
  • Υπέρταση
  • Παχυσαρκία
  • Ίκτερος
  • Αντιμετώπιση του hangover
  • Έκζεμα και δερματίτιδα
  • Καψίματα, κοψίματα και πληγές
  • Αρθρίτιδα

Πρέπει να σημειωθεί πως δεν έχει ερευνηθεί η αποτελεσματικότητα του μελιού σε κάθε ένα από τα παραπάνω. Ωστόσο σίγουρα το μέλι δεν πρόκειται να επιδεινώσει κάποια κατάσταση από τις παραπάνω.

Άλλες πηγές: Healthline, Medical news Today, BeeSource