Σελήνιο. Οφέλη, ιδιότητες και τα συμπτώματα έλλειψης

Τι είναι το σελήνιο, οι ιδιότητες και τα οφέλη για τον οργανισμό

Το σελήνιο είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για το σώμα μας. Όπως όλα τα ιχνοστοιχεία, έτσι και το σελήνιο συμμετέχει σε πολυάριθμες λειτουργίες και διαδικασίες που γίνονται μέσα στο σώμα μας.

Ωστόσο χρειαζόμαστε λιγότερη ποσότητα σε σχέση με άλλες βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά όπως ο σίδηρος και το ασβέστιο. Έτσι λοιπόν συχνά θα το ακούσουμε ως «μικροθρεπτικό» συστατικό με μεγάλη όμως μεταβολική σημασία και αξία.

Βρίσκεται σχεδόν σε κάθε κύτταρο του σώματός μας. Μεγαλύτερη ποσότητα υπάρχει στο συκώτι και στους μύες με τη μορφή σεληνομεθειονίνης και σεληνοκυστεΐνης.

Ωστόσο η μεγαλύτερη συγκέντρωση σεληνίου σε σχέση με το μέγεθος οργάνου είναι στο θυρεοειδή αδένα όπου ενσωματώνεται το σελήνιο ενσωματώνεται σε σεληνοπρωτεΐνες.

Είναι απολύτως απαραίτητο για την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών. Δεν είναι τυχαίο που πολλές μελέτες έδειξαν πως η έλλειψη σεληνίου σχετίζεται με πολλές βλάβες του θυρεοειδούς αδένα.

Οι σεληνοπρωτεΐνες έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση ισχυροποιώντας την άμυνα του θυρεοειδούς αδένα απέναντι στις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται κατά την παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.

Πέραν του θυρεοειδούς το σελήνιο έχει πάρα πολλές δράσεις. Συμβάλλει στην παραγωγή σπέρματος, στην καλή υγεία των μαλλιών και των νυχιών, στην εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και στη μείωση του οξειδωτικού στρες και της φλεγμονής.

Το σελήνιο είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό και προστατεύει τα κύτταρά μας

Το σώμα μας χρησιμοποιεί το σελήνιο για την παραγωγή κάποιων ενζύμων που ονομάζονται σεληνοπρωτεΐνες. Οι σεληνοπρωτεΐνες είναι 25 στον αριθμό και πολλές από αυτές όπως η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.

Προστατεύουν τα κύτταρά μας και τα ερυθρά αιμοσφαίρια από καταστροφές και βλάβες που προκαλούν χημικές ενώσεις όπως το υπεροξείδιο του υδρογόνου (οξυζενέ) που το εξουδετερώνει σε αβλαβή υποπροϊόντα όπως το νερό.

Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου είναι υπεύθυνες για το αυξημένο οξειδωτικό στρες το οποίο μακροπρόθεσμα προκαλεί μια σειρά από προβλήματα και βλάβες όπως καρδιακά νοσήματα, διαβήτη, πρόωρη γήρανση, εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας, βλάβες στο θυρεοειδή, Αλτσχάιμερ, διάφορες μορφές καρκίνου και άλλα.

Η αντιοξειδωτική δράση του σεληνίου αυξάνεται όταν συνδυάζεται με βιταμίνη Ε. Καλές πηγές βιταμίνης Ε είναι οι ξηροί καρποί, τα φυτικά έλαια, και οι κόκκινες γλυκιές πιπεριές.

Το σελήνιο μειώνει το ρίσκο εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου

Σύμφωνα με μια σειρά από μελέτες, η έλλειψη σεληνίου μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερο ρίσκο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη.

Μια μελέτη βρήκε πως άτομα που είχαν μεγαλύτερη συγκέντρωση σεληνίου στο σώμα (159 mcg την ημέρα) είχαν μικρότερο ρίσκο σε σχέση με την ομάδα που είχε συγκέντρωση 86 mcg σε ημερήσια βάση.

Ωστόσο, ενώ η λήψη συμπληρωμάτων σεληνίου ενδέχεται να μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη σε άτομα με χαμηλά επίπεδα, μια μελέτη βρήκε πως National Cancer Institute (NCI) οι άνδρες με ήδη υψηλά επίπεδα σεληνίου, λαμβάνοντας επιπλέον συμπλήρωμα όχι μόνο δεν ωφελήθηκαν αλλά αυξήθηκαν οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του προστάτη. Κοινώς «παν μέτρον άριστον».

Μια επισκόπηση 69 μελετών σε δείγμα άνω των 350,000 ατόμων βρήκε πως επαρκή επίπεδα σεληνίου στον οργανισμό συνδέονται με σημαντικά μειωμένο ρίσκο εμφάνισης μορφών καρκίνου όπως του παχέος εντέρου, του προστάτη, του μαστού και του πνεύμονα.

Άλλες μελέτες συνδέουν τα χαμηλά επίπεδα σεληνίου με καρκίνο του πνεύμονα. Μια μελέτη σε πάνω από 9,000 Φινλανδούς (άνδρες και γυναίκες), τα χαμηλά επίπεδα σεληνίου σχετίζονταν με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης καρκίνο του πνεύμονα. Η σχέση είναι σαφώς μεγαλύτερη για τους καπνιστές.

Η επίδραση του σεληνίου σε άλλες ασθένειες

Κάποιες μελέτες υποστηρίζουν πως το σελήνιο συμβάλλει στη μείωση των πιθανοτήτων εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων και βλαβών. Ωστόσο ο μηχανισμός δεν είναι ξεκάθαρος.

Μια μελέτη σε ηλικιωμένους Δανούς βρήκε πως όσοι είχαν χαμηλά επίπεδα σεληνίου (κάτω από 79 mcg) είχαν αυξημένο ρίσκο.

Το σελήνιο βρέθηκε πως είχε ευεργετικές ιδιότητες για την αντιμετώπιση του HIV / AIDS.

Σύμφωνα με το Linus Pauling Institute, άτομα που είναι φορείς του HIV ή έχουν AIDS κατά κανόνα έχουν μειωμένα επίπεδα σεληνίου στο σώμα τους. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό συνδέεται με αυξημένο ρίσκο θανάτου από HIV.

Δεν υπάρχουν αρκετές μελέτες που να ερευνούν τη δράση του σεληνίου σε άτομα φορείς του HIV.

Μια μελέτη βρήκε πως τα συμπληρώματα σεληνίου βοήθησαν στη μείωση του χρόνου νοσηλείας σε νοσοκομεία σε άτομα φορείς του HIV. Μια άλλη μελέτη βρήκε μείωση στη βιολογική εξέλιξη του HIV.

Άλλα οφέλη του σεληνίου για τον άνθρωπο και τη λειτουργία του οργανισμού

Εκτός από τα παραπάνω το σελήνιο έχει μια ιδιότητες όπως:

• Προστατεύει την καρδιά. Η ανεπάρκεια σεληνίου σχετίζεται με αυξημένο ρίσκο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου. Μια επισκόπηση 25 μελετών έδειξε πως η αύξηση κατά 50% των επιπέδων του σεληνίου στο αίμα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση πιθανοτήτων εμφάνισης ΣΝ κατά 24%.

• Εκφυλιστικές νόσους. Το σελήνιο έχει ισχυρή αντιοξειδωτική δράση. Η αποτελεσματική μείωση του οξειδωτικού στρες προφυλάσσει από εμφάνιση εκφυλιστικών νόσων όπως Αλτσχάιμερ, Πάρκινσον και πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας. Έρευνες έδειξαν πως άτομα με Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν χαμηλά επίπεδα σεληνίου στο αίμα.

• Υγεία του θυρεοειδούς αδένα. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση σεληνίου στο σώμα βρίσκεται στο θυρεοειδή αδένα. Το σελήνιο συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία του θυρεοειδούς και την παραγωγή ορμονών που σχετίζονται με το μεταβολισμό. Η μακροχρόνια έλλειψη σεληνίου σχετίζεται με βλάβες του θυρεοειδούς όπως η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο.

• Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος. Η ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση του σεληνίου το κάνει δυνατό σύμμαχο του ανοσοποιητικού θωρακίζοντας τον οργανισμό από μολύνσεις, λοιμώξεις και επιθέσεις από παθογόνα βακτήρια, ιούς και μικροοργανισμούς.

Ανεπάρκεια σεληνίου. Συμπτώματα και βλάβες στην υγεία

Η ανεπάρκεια σεληνίου είναι σχετικά σπάνια. Είναι ικανή όμως να προκαλέσει μια σειρά από βλάβες στην υγεία που ενδέχεται να οδηγήσουν σε χρόνιες ασθένειες.

Βραχυπρόθεσμα επηρεάζει άμεσα τη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και την αντίστοιχη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.

Η μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών θα οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση της παραγωγής TSH πράγμα που μεσοπρόθεσμα οδηγεί σε βλάβες του αδένα.

Πάμε όμως να δούμε αναλυτικά τα συμπτώματα ανεπάρκειας σεληνίου και τι ενδέχεται να προκαλέσει.

Μερική ανεπάρκεια Σεληνίου:

• Άγχος, στρες και ήπια κατάθλιψη
• Χαμηλό ανοσοποιητικό
• Αλλαγές στο ορμονικό προφίλ
• Προβλήματα στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα
• Προβλήματα στη λειτουργία του συκωτιού
• Χρόνια φλεγμονή και αρθρίτιδα στα άκρα και στα γόνατα
• Καρκίνος
• Αναιμία
• Τριχόπτωση
• Δυσκολία να πάρουμε βαθιά αναπνοή (αίσθηση ότι μας λείπει οξυγόνο)
• Προβλήματα δερματικής φύσεως (ψωρίαση, έκζεμα)
• Βλάβες και δυσλειτουργίες στο αναπαραγωγικό (υπογονιμότητα, πολυκυστικές ωοθήκες ΣΠΩ)

Σοβαρή ανεπάρκεια σεληνίου:

• Καταρράκτης ματιών
• Καρκίνος
• Ισχαιμία
• Σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα όπως αρτηριοσκλήρωση, στεφανιαία νόσος, καρδιακά επεισόδια
• αναιμία
• ρευματοειδής αρθρίτιδα

Πηγές σεληνίου στα τρόφιμα και η ποσότητα (δοσολογία) που χρειαζόμαστε

Το σελήνιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την κυτταρική υγεία, με ενδεχόμενα οφέλη σε άτομα με διάφορες παθήσεις.

Η έλλειψη σεληνίου ωστόσο είναι σχετικά σπάνια. Οι καλύτερες πηγές σεληνίου είναι τα εντόσθια ζώων και κάποια θαλασσινά όπως οι γαρίδες, τα καβούρια και ο σολομός.

Στο φυτικό βασίλειο η περιεκτικότητα σεληνίου ποικίλει ανάλογα με τα εδάφη. Τα φιστίκια Βραζιλίας (Brazil nuts) και το καστανό ρύζι είναι ανάμεσα στις καλύτερες πηγές.

Η συνιστώμενη ημερήσια δόση (ΣΗΔ) για το σελήνιο είναι στα 55 mcg ημερησίως για τους ενήλικες και από 60 εώς 70 mcg καθημερινά για έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες.

Αν και απαραίτητο, το σελήνιο σε μεγάλες ποσότητες είναι τοξικό.

Το ανώτερο επιτρεπτό όριο για λήψη συμπληρώματος σε ημερήσια βάση έχει οριστεί στα 400 mcg στους ενήλικες.

Λόγω ενδεχόμενης τοξικότητας ωστόσο καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν αποφασίσετε να αγοράσετε κάποιο συμπλήρωμα σεληνίου.

Πρότασή μας είναι να κάνετε εξ αρχής αιματολογικές εξετάσεις προτού ξεκινήσετε τη λήψη σεληνίου σε συμπλήρωμα, τις οποίες θα πρέπει και να επαναλάβετε το αργότερο σε 30 μέρες.

Οι καλύτερες πηγές σεληνίου στα τρόφιμα ανάλογα με το στυλ διατροφής

Για χορτοφάγους, vegetarian & vegan. Η μεγαλύτερη συγκέντρωση σεληνίου βρίσκεται στα φιστίκια Βραζιλίας.

Άλλες εξαιρετικές φυτικές πηγές σεληνίου είναι το πληγούρι (σπασμένο σιτάρι), το αλεύρι ολικής άλεσης, η βρώμη και οι ψημένοι ηλιόσποροι.

Άλλες καλές πηγές σεληνίου είναι τα φασόλια και τα μανιτάρια. Οι φακές περιέχουν την μικρότερη ποσότητα σεληνίου σε σχέση με όλες τις παραπάνω πηγές.

Για όσους είναι χορτοφάγοι αλλά τρώνε προϊόντα ζωϊκής προέλευσης, το τυρί cottage περιέχει αρκετό σελήνιο αλλά και το αυγό ελευθέρας βοσκής. Τα αυγά εκτροφείου περιέχουν ελάχιστη ποσότητα σεληνίου.

Για όσους αγαπούν τα ψάρια και τα θαλασσινά. Σελήνιο περιέχει το φρέσκο φιλέτο τόνου, ο τόνος σε κονσέρβα, οι σαρδέλες και ο σολομός καθώς και τα μύδια και τα στρείδια. Αρκετή ποσότητα σεληνίου επίσης περιέχουν τα καβούρια.

Για τους κρεατοφάγους η καλύτερη πηγή σεληνίου είναι τα εντόσθια ζώων και κυρίως πουλιών. Ωστόσο περιέχουν μεγάλες ποσότητες από κορεσμένα λίπη και διατροφική χοληστερόλη και η τακτική κατανάλωση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης παγκρεατίτιδας.

Μικρότερες ποσότητες περιέχει το άπαχο μοσχάρι καθώς και το άπαχο χοιρινό μαζί με τη γαλοπούλα. Το κοτόπουλο περιέχει τη μικρότερη συγκέντρωση σεληνίου σε σχέση με τα προηγούμενα. Ο κιμάς περιέχει περίπου τη μισή ποσότητα σεληνίου.

Παρακάτω παραθέτουμε μια αναλυτική λίστα τροφίμων με την αντίστοιχη περιεκτικότητα σε σελήνιο:

Τροφές πλούσιες σε Σελήνιο

μικρογραμμάρια ανά 100γρ

• Βραζιλιάνικα καρύδια 2960
• Πλιγούρι 123
• Τόνος κονσέρβα σε νερό 80
• Τόνος κονσέρβα σε λάδι 76
• Τόνος λευκός κονσέρβα σε νερό 65
• Τόνος λευκός κονσέρβα σε λάδι 60
• Ηλιόσποροι ψημένοι 78
• Στρείδια ψημένα 72
• Συκωτάκια πουλιών μαγειρεμένα 72
• Σιτάλευρο ολικής άλεσης 71
• Μύδια κονσέρβα 49

Άλλες καλές πηγές σεληνίου είναι επιπλέον ο ιππόγλωσσος, ο κιτρινόπτερος τόνος, τα μανιτάρια σιτάκε, το κοτόπουλο, τα αυγά, οι φρέσκες σαρδέλες, οι σπόροι τσία (chia seeds), η γαλοπούλα, το μοσχαρίσιο και αρνίσιο συκώτι.

Εναλλακτικά μπορείτε να λάβετε σελήνιο σε συμπλήρωμα διατροφής. Σας προτείνουμε το Selenium 200mcg της Healthia που θα καλύψει πλήρως τις ανάγκες σας σε αυτό το πολύτιμο και άκρως απαραίτητο ιχνοστοιχείο που χρειάζεστε καθημερινά για ένα δυνατό ανοσοποιητικό. Δείτε το με ένα κλικ ΕΔΩ.

Πηγές:

ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?cmd=Retrieve&dopt=Citation&list_uids=12501132

ajcn.nutrition.org/content/64/1/101.long

ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9829869?dopt=Abstract

ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7502999?dopt=Abstract

cancer.gov/newscenter/qa/2008/selectqa

ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19066370

lpi.oregonstate.edu/infocenter/minerals/selenium/

ods.od.nih.gov/factsheets/Selenium-HealthProfessional/

• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1418100?dopt=Abstract
• ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9719083?dopt=Abstract
• healthline.com/health/selenium-an-essential-mineral