Τα βασικά στοιχεία μια άρθρωσης είναι ο χόνδρος, το αρθρικό υγρό, και ο αρθρικός θύλακας. Ο θύλακας αποτελείται από τένοντες, συνδέσμους και ίνες κολλαγόνου.

Εκτός από την κίνηση ή τη στήριξη του σώματος, μια άλλη σημαντική λειτουργία των αρθρώσεων είναι η απορρόφηση των κραδασμών κατά το περπάτημα ή το τρέξιμο.

Λειτουργούν όπως τα αμορτισέρ σε ένα αυτοκίνητο. Το αρθρικό υγρό λειτουργεί επιπλέον ως λιπαντικό αποτρέποντας τη φθορά μεταξύ των χόνδρων.

Ένας άνδρας ο οποίος τρέχει σε σκληρή επιφάνεια όπως πχ τσιμέντο δέχεται κατακόρυφη επιβάρυνση κοντά στους 4 πόντους, η οποία απορροφάται από τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και το αρθρικό υγρό στα ισχία και τα γόνατα.

Κατά αντιστοιχία μια γυναίκα που κατεβαίνει σκάλες φορώντας τακούνια δέχεται κατακόρυφη επιβάρυνση κοντά στον 1,5 πόντο.

Χωρίς την ύπαρξη των δίσκων και του αρθρικού υγρού τα οστά μας θα είχαν υποστεί τεράστια καταστροφή και αλλοίωση λόγω των κραδασμών που προκύπτουν από την κίνηση.

Από τι είναι φτιαγμένοι οι αρθρικοί χόνδροι;

Ένα μεγάλο μέρος του αρθρικού χόνδρου (~70%) αποτελείται από νερό. Το τμήμα που δεν είναι υγρό αποτελείται από κολλαγόνο (~50%), λιπίδια, ανόργανα άλατα πρωτεογλυκάνες, χονδροκύτταρα και διάφορες άλλες ενώσεις.

Υπάρχουν 28 διαφορετικοί τύπου κολλαγόνου στο σώμα μας. Ωστόσο οι 3 πρώτοι υπάρχουν σε μεγαλύτερη πληθώρα: Τύπου 1 (μαλλιά, νύχια, δέρμα, οστά), τύπου 2 (αρθρώσεις), τύπου 3 (συνδετικός ιστός).

Το κολλαγόνο είναι μια μορφή πρωτεΐνης (συνδυασμοί αμινοξέων) το οποίο λειτουργεί ως δομικό στοιχεία στο σώμα μας. Στην υγεία των αρθρώσεων το κολλαγόνο είναι ύψιστης σημασίας για τη σωστή τους λειτουργία.

Δυστυχώς μετά τα 30 το σώμα μας παράγει με πιο αργό ρυθμό κολλαγόνο και σε λιγότερες ποσότητες.

Ένας από τους βασικούς λόγους εκφύλισης των αρθρώσεων είναι το φυσιολογικό γήρας. Με το πέρας του χρόνου το πάχος του χόνδρου στις επιφάνειες των αρθρώσεων μειώνεται.

Οι πρωτεϊνογλυκάνες δρουν σε συνδυασμό με το κολλαγόνο στην άρθρωση σχηματίζοντας ένα πλέγμα με τη μορφή «τζελ» που έχει την ιδιότητα να απορροφά κραδασμούς και δονήσεις.

Τα χονδροκύτταρα είναι υπεύθυνα για την ανάπλαση και επιδιόρθωση των χόνδρων από τις φθορές.

Ποιες είναι οι παθήσεις και οι βλάβες των αρθρώσεων και ποιες είναι οι αιτίες που τις προκαλούν;

Οι κυριότερες αιτίες που προκαλούν ή οδηγούν σε αρθροπάθειες είναι

• γενετική προδιάθεση
• ηλικία και φύλλο
• έλλειψη άσκησης
• κακή στάση σώματος σε μεγάλο βάθος χρόνου
• μυοσκελετικοί τραυματισμοί με ελλειπή αποκατάσταση
• άρση βαριών αντικειμένων με λάθος κινησιολογία

Τα περισσότερα προβλήματα των αρθρώσεων αφορούν φλεγμονές και αρθρίτιδες στις μέρες μας. Υπάρχουν πάνω από 200 διαφορετικά νοσήματα και τύποι αρθρίτιδας που προκαλούν μια σειρά από συμπτώματα όπως ο πόνος και η δυσκαμψία.

Στην Ελλάδα το ποσοστό που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα με τις αρθρώσεις είναι ιδιαίτερα υψηλό. Υπολογίζεται πως κοντά στα 2,500,000 άτομα αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα με τις αρθρώσεις στις μέρες μας.

Οι παθήσεις και βλάβες των αρθρώσεων χωρίζονται σε 2 βασικές κατηγορίες

• στις εκφυλιστικές αρθροπάθειες όπως η σπονδυλοαρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα

• παθήσεις που σχετίζονται με φλεγμονές (ρευματικές παθήσεις). Στη συγκεκριμένη κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Οι τομείς της ιατρικής που ασχολούνται με τα νοσήματα των αρθρώσεων είναι η ρευματολογία και η ορθοπεδική.

Η ορθοπεδική ασχολείται κατά κύριο λόγο με μυοσκελετικούς τραυματισμούς, κατάγματα και βλάβες της σπονδυλικής στήλης.

Εκτός από τα κατάγματα των οστών, τραυματισμοί και βλάβες των αρθρώσεων είναι:

• τενοντίτιδα
• δισκοκήλη
• αυχενικό σύνδρομο
• χονδροπάθεια
• περιοστίτιδα
• οστεόφυτα
• επικονδυλίτιδα
• ισχυαλγία
• λουμπάγκο
• θλάσεις
• τροχαντηρίτιδα
• ρήξη (μερική ή ολική) χιαστών
• κάκωση μηνίσκου
• εξάρθρωση
• ρήξη τένοντα

και άλλα.

Πολλές από τις παραπάνω περιπτώσεις απαιτείται επέμβαση, όπως πχ στην ολική ρήξη χιαστών ή στη ρήξη τένοντα.

Σε κάθε περίπτωση για την αποκατάσταση απαιτούνται ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης, φυσιοθεραπείες, κινησιοθεραπείες και ειδικό ασκησιολόγιο για βελτίωση ιδιοδεκτικότητας και νευρομυικής συναρμογής.

Φλεγμονή: ο μεγάλος εχθρός των αρθρώσεων

Εκτός από τα παραπάνω τεράστιο ρόλο παίζει η σωστή διατροφή. Για την ανάπλαση των τραυματισμών το σώμα μας χρειάζεται θρεπτικά συστατικά όπως καλή ποιότητα πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας και απορρόφησης (Net Protein Utilization), αμινοξέα, κολλαγόνο τύπου 2, βιταμίνη C και άλλα όπως θα δούμε παρακάτω.

Ο κλάδος της ρευματολογίας στην ιατρική κατά κύριο λόγο ασχολείται με τις παθήσεις των αρθρώσεων που σχετίζονται με τη χρόνια φλεγμονή σε μια ή περισσότερες αρθρώσεις.

Ένα πράγμα στο οποίο πρέπει να εστιαστούμε και να δώσουμε βάση είναι η διαδικασία της φλεγμονής. Κατά τον τραυματισμό δημιουργείται αυτόματα φλεγμονή τοπικά. Αυτός είναι μια απολύτως φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού.

Εάν ωστόσο δε γίνει σωστή και ολοκληρωμένη αποκατάσταση μετά από έναν τραυματισμό η φλεγμονή μπορεί να γίνει χρόνια.

Η άρθρωση χάνει ένα μεγάλο μέρος του εύρους κίνησης και των αντανακλαστικών της ενώ η κακή αιμάτωση της περιοχής προκαλεί αρθρίτιδες και πόνους.

Εκτός από τις περιπτώσεις τραυματισμών οι βασικοί παράγοντες που σχετίζονται με τα προβλήματα και τις βλάβες των αρθρώσεων είναι οι χρόνιες φλεγμονές, το αυξημένο σωματικό βάρος (δείκτης μάζας σώματος άνω του 30), η έλλειψη άσκησης και ο καθιστικός τρόπος ζωής.

Με την πάροδο του χρόνου οι φλεγμονές στις κλειδώσεις και στις αρθρώσεις έχει ως αποτέλεσμα πόνο, δυσκαμψία, μυική ατροφία και αδυναμία καθώς και δυσμορφίες τενόντων.

Οι χρόνιες φλεγμονές στις κλειδώσεις συνοδεύονται με πόνο και αποτελούν κάποια μορφή αρθρίτιδας. Οι κυριότερες μορφές είναι:

• Γόνατο. Τα γόνατα σηκώνουν όλο το βάρος του σώματος και κατ’ επέκταση υφίστανται μεγάλη επιβάρυνση και φθορές. Ειδικά εάν έχουμε παραπανίσια κιλά και δεν ασκούμαστε.

• Καρπός. Μια από τις συχνότερες βλάβες αποτελεί το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα το οποίο δεν είναι μορφή αρθρίτιδας. Είναι νευρολογικής φύσεως βλάβη. Συχνά προβλήματα με τον καρπό αντιμετωπίζουν όσοι εργάζονται σε δουλειά γραφείου, χειρίζονται υπολογιστή και έχουν λάθος στάση σώματος. Οι πόνοι στους καρπούς  συχνά ξεκινούν από τον αυχένα καθώς υπάρχει αυχενικό σύνδρομο ή κάποιας μορφής καθίζηση στους σπονδύλους του αυχένα.

• Δάχτυλα. Στα δάκτυλα των χεριών χτυπά συνήθως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Σε βάθος χρόνου προκαλεί παραμορφώσεις και δυσμορφία.

• Σπονδυλική στήλη. Οι πιο συχνές παθήσεις αφορούν την περιοχή του αυχένα και της μέσης (οσφυϊκή μοίρα) οι οποίες αποτελούν εκφυλιστικές ασθένειες ή αρθρίτιδες μετά από τραυματισμούς όπου δεν έχει γίνει σωστή αποκατάσταση.

• Ώμοι. Στους ώμους παρουσιάζεται φλεγμονή συνήθως μετά από τραυματισμούς. Οι ώμοι είναι ιδιαίτερα σύνθετη άρθρωση η οποία συχνά, ακόμη και χωρίς αιτία παρουσιάζει τενοντίτιδες με πόνο. Πολλοί από τους πόνους έχουν ως ρίζα τον αυχένα. Ωστόσο εάν δεν ασκούμαστε συχνά οι συγκεκριμένες αρθρώσεις χάνουν ένα μεγάλο μέρος του εύρους κίνησης, της ιδιοδεκτηκότητάς τους και είναι ευάλωτοι σε τραυματισμούς.

• Αγκώνας. Η πιο συχνή πάθηση του αγκώνα είναι το tennis elbow ή αλλιώς επικονδυλιτιδα. Η φλεγμονή στο συγκεκριμένο σημείο υποχωρεί σε μεγάλος βάθος χρόνου, ειδικά εάν δεν κάνουμε ειδικές ασκήσεις αποκατάστασης ή φυσιοθεραπείες.

• Ισχίο. Οι βλάβες στα ισχία αφορούν κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες. Η πιο συχνή μορφή είναι η οστεοαρθρίτιδα η οποία δημιουργείται λόγω φθοράς της άρθρωσης.με την πάροδο του χρόνου.

Εκτός από τις παραπάνω μορφές αρθρίτιδες υπάρχουν και οι αυτοάνοσες μορφές όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα (ΡΑ).

Στατιστικά η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι πιο συχνή στις γυναίκες. Δεν είναι ακόμη γνωστοί οι μηχανισμοί που πυροδοτούν την αυτοάνοση αντίδραση.

Ωστόσο σε σχετικές μελέτες βρέθηκε πως σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης D σχετίζεται με αυτοάνοσα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένου και της ΡΑ. Άλλοι παράγοντες είναι ορμονική ανισορροπία, όπως πολύ χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης σε γυναίκες.

Διατροφή και υγεία των αρθρώσεων

Η διαδικασία της ανάπλασης και επιδιόρθωσης των χόνδρων από φθορές και βλάβες απαιτεί υλικά «άριστης ποιότητας» τα οποία το σώμα μας λαμβάνει μέσω των τροφών.

Όπως καταλαβαίνουμε εάν η ποιότητα διατροφής μας είναι κακή το σώμα μας δεν μπορεί να αντλήσει τα απαραίτητα υλικά επιδιόρθωσης και ανάπλασης, πράγμα που σημαίνει πως η επιδιόρθωση γίνεται με πιο αργούς ρυθμούς ή ακόμη και καθόλου.

Πρέπει επίσης να σημειώσουμε πως η διατροφή που περιλαμβάνει πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα με βάση το αλεύρι και τη λευκή ζάχαρη αυξάνουν φλεγμονές στο σώμα.

Μια τέτοια διατροφή επίσης δημιουργεί ένζυμα που καταστρέφουν τις ίνες κολλαγόνο καθώς παράγονται τα λεγόμενα AGE’s (advanced glycation end products)`

Άλλα τρόφιμα που αυξάνουν κατακόρυφα τους δείκτες φλεγμονής στο σώμα είναι:

• τα τρανς λιπαρά οξέα (υδρογονωμένα έλαια ή αλλιώς trans fatty acids)
• τα φυτικά μαγειρικά έλαια (σπορέλαια) καθώς περιέχουν τεράστιες ποσότητες ωμέγα 6 λιπαρών οξέων σε σχέση με ωμέγα 3
• τα full fat γαλακτοκομικά όπως κίτρινα τυριά κλπ
• οι επεξεργασμένοι (ραφιναρισμένοι) υδατάνθρακες
• το σιρόπι γλυκόζης υψηλής φρουκτόζης (HGFCS)
• τα επεξεργασμένα δημητριακά (ακόμη και προϊόντα τύπου fitness)
• κρέατα παραγωγής (πουλερικά και βοδινό) από ζώα εμβολιασμένα με ορμόνες και αντιβιοτικά. Δεν ισχύει το ίδιο με τα κρέατα από ζώα ελευθέρας βοσκής
• ψάρια ιχθυοτροφείου όπως ο σολομός

Φυσική αντιμετώπιση των προβλημάτων στις αρθρώσεις

Σε περίπτωση εκφυλιστικών παθήσεων εάν δεν ακολουθηθεί ειδικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση και υποστήριξη σταδιακά υπάρχει επιδείνωση με αύξηση των συμπτωμάτων.

Με ένα σωστό και ολοκληρωμένο πρόγραμμα ωστόσο οι ασθενείς μπορούν να αποτρέψουν την περαιτέρω εκφύλιση των αρθρώσεων παράλληλα με μείωση των συμπτωμάτων.

Η φυσική αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις αρθρώσεις περιλαμβάνει:

1) Αλλαγή lifestyle. Σε καθημερινή βάση ο ασθενής πρέπει να κινείται. Οι αρθρώσεις πρέπει να κινούνται για να διατηρούνται σε καλή υγεία και να είναι λειτουργικές. Η έλλειψη κίνησης επιταχύνει τον εκφυλισμό.

2) Εξειδικευμένη άσκηση. Η τακτική άσκηση είναι επιβεβλημένη με ειδικό πρόγραμμα. Ασκήσεις που πρέπει να περιλαμβάνονται είναι:

• ευλυγισία
• ιδιοδεκτικότητα (δίσκοι ισορροπίας, μπάλες πιλάτες, λάστιχα, λειτουργικές ασκήσεις ανοιχτής κινητικής αλυσίδας)
• ενδυνάμωση (ασκήσεις με βαράκια, λάστιχα ή με το βάρος του σώματος, κατόπιν καθοδήγησης)
• φυσιοθεραπεία / κινισιοθεραπεία
• ήπια αερόβια άσκηση όπως κολύμπι, ποδήλατο, περπάτημα σε χορτάρι ή ταρτάν

3) Σωματικό βάρος. Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα με τις αρθρώσεις πρέπει οπωσδήποτε να χάσε όλα τα περιττά κιλά που έχετε και να διατηρήσετε ένα υγιές σωματικό βάρος. Μια άρθρωση που έχει υποστεί βλάβη ή εκφυλισμό δεν μπορεί να υποστηρίξει επιπλέον επιβάρυνση

4) Ύπνος. Ο ύπνος είναι ύψιστης σημασίας στη διαδικασία επιδιόρθωσης και ανάπλασης των αρθρώσεων. Έρευνες έδειξαν πως η έλλειψη ύπνου επιβραδύνει την διαδικασία ανάπλασης και επούλωσης τραυμάτων ή μυοσκελετικών βλαβών.

5) Διατροφή. Όπως αναφέραμε και παραπάνω η σωστή διατροφή είναι ύψιστης σημασίας τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση προβλημάτων που σχετίζονται με τις αρθρώσεις.

• Από το διαιτολόγιό μας πρέπει να απουσιάζουν τροφές που προκαλούν ή αυξάνουν τη φλεγμονή.
• Σε καθημερινή βάση πρέπει να καταναλώνουμε τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά στοιχεία.
• Η διατροφή μας πρέπει να περιέχει άριστη ποιότητα πρωτεϊνών όπως αυγά από κότες ελευθέρας βοσκής, λιπαρά ψάρια που περιέχουν ωμέγα 3 σε μεγάλες ποσότητες και λευκά κρέατα (πουλερικά βιολογικής εκτροφής). Καλό θα ήταν να αποφύγετε το κόκκινο κρέας στο σύνολό του.
• Καθημερινά πρέπει να καταναλώνετε 2 μερίδες λαχανικά και 3 φρούτα εποχής.

Συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες για αρθρώσεις

Πολλές φορές είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουμε ριζικά τις διατροφικές μας συνήθειες. Για να μη προκύψουν διατροφικά κενά και ελλείψεις θρεπτικών συστατικών καλό θα ήταν να εξετάσουμε τη λήψη κάποιων αξιόπιστων συμπληρωμάτων διατροφής.

Υπάρχουν μια σειρά από εξειδικευμένα φυσικά συμπληρώματα διατροφής με δραστικές ουσίες όπως:

• γλυκοζαμίνη
• χονδοϊτίνη
• MSM
• φυσική βιταμίνη C
• κολλαγόνο τύπου 2
• υαλουρονικό οξύ
• αντιοξειδωτικά όπως το λυκοπένιο
• τα φλαβονοειδή
• οι πολυφαινόλες
• εκχυλίσματα βοτάνων όπως οι κατεχίνες από το πράσινο τσάι
• η κουρκουμίνη που βρίσκεται στο μπαχαρικό τουρμερίκ
• το τζίντζερ
• η βιταμίνη D3
• το krill oil και το ισχυρό αντιοξειδωτικό ασταξανθίνη
• το ρόδι και ο χυμός από παντζάρι
• τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα

Συνδυασμοί των παραπάνω συστατικών σε φόρμουλες συμπληρωμάτων διατροφής έχουν εξαιρετικά ευεργετική δράση στην καταπολέμηση της φλεγμονής, στη μείωση του πόνου και στη δυσκαμψία.

Πολλά από αυτά τα εξειδικευμένα συμπληρώματα όπως το κολλαγόνο, η γλυκοζαμίνη, το MSM και η χονδροϊτίνη συμβάλλουν στην αναδόμηση και ανάπλαση χόνδρων και ιστών μετά από τραυματισμούς.

Παράλληλα με την ήπια άσκηση και τη σωστή διατροφή, φυσικά συμπληρώματα διατροφής που μπορείτε να βρείτε παρακάτω είναι ισχυρά βοηθήματα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στις αρθρώσεις.

Το «εν σώματι υγιή» δεν νοείται με προβλήματα στις αρθρώσεις.

Δείτε τις εξειδικευμένες φόρμουλες συμπληρωμάτων διατροφής που σας προτείνει η Healthia και θωρακίστε την υγεία των αρθρώσεών σας από σήμερα κιόλας.