Αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου ή αλλιώς σιδηροπενική αναιμία

Σιδηροπενική αναιμία. Τί είναι και που οφείλεται

Αναιμία σημαίνει όταν έχουμε χαμηλά επίπεδα αιμογλοβίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια (RBCs) στο αίμα μας. Η αιμογλοβίνη είναι η πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς του σώματος.

Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου (σιδηροπενική) είναι ο πιο κοινός τύπος αναιμίας και παρουσιάζεται όταν το σώμα σας έχει χαμηλά αποθέματα σιδήρου.

Το σώμα σας χρειάζεται σίδηρο για να παράγει αιμογλοβίνη. Όταν τα επίπεδα σιδήρου στο αίμα είναι χαμηλά το υπόλοιπο σώμα σας δεν μπορεί να οξυγονωθεί επαρκώς!

Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι ιδιαίτερα συχνή στις μέρες μας, ωστόσο πολλοί δεν το γνωρίζουν καν ότι έχουν αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου. Πολλές φορές μπορεί κάποιος να έχει έλλειψη για χρόνια, με όλα τα συμπτώματα παρόντα και απλά να μην έχει διαγνωστεί.

Σε γυναίκες που είναι στη γόνιμη περίοδο της ζωής τους ο πιο κοινή αιτία αναιμίας είναι η απώλεια σιδήρου λόγω αυξημένης ροής κατά την περίοδο ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Μια διατροφή ελλιπή σε θρεπτικά συστατικά όπως και συγκεκριμένες εντερικές παθήσεις ή δυσλειτουργίες επηρεάζουν την απορρόφηση του σιδήρου, και κατ’ επέκταση τα επίπεδά του με αποτέλεσμα πολλές φορές τη σιδηροπενική αναιμία.

Η διάγνωσή της γίνεται άμεσα με ένα απλό αιματολογικό τεστ ενώ η αντιμετώπισή της γίνεται με συμπληρώματα και σωστή διατροφή.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αναιμίας λόγω έλλειψης σιδήρου.

Τα συμπτώματα της αναιμίας λόγω έλλειψης σιδήρου (σιδηροπενική) στις αρχές είναι ήπια και τις πολλές φορές τα προσπερνάμε. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν ήπια αναιμία ώσπου να κάνουν κάποιες τυπικές αιματολογικές εξετάσεις.

Μερικά από τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας, από ήπια ως και σοβαρή είναι τα εξής:

• γενική αίσθηση κόπωσης και εξάντλησης
• αδυναμία
• χλωμό δέρμα
• έλλειψη αναπνοής / αίσθηση ότι δε γεμίζουν τα πνευμόνια οξυγόνο
• ζαλάδα
• περίεργη όρεξη για πράγματα που δεν είναι τρόφιμα όπως παγάκια, χαρτί, μολύβια
• μούδιασμα και μυρμήγκιασμα στα πόδια
• πρησμένη γλώσσα και πόνος
• κρύα χέρια και πόδια
• ταχυκαρδίες και αρρυθμία
• εύθραυστα και αδύναμα νύχια
• συχνοί πονοκέφαλοι

Αιτίες που προκαλούν αναιμία από έλλειψη σιδήρου

Υπάρχουν μια σειρά από αιτίες και λόγοι για τους οποίους κάποιος μπορεί να χαμηλά επίπεδα σιδήρου. Μερικοί από αυτούς είναι:

Δεν τρώμε τροφές πλούσιες σε σίδηρο

Εάν δεν τρώμε τροφές πλούσιες σε σίδηρο για μεγάλο χρονικό διάστημα ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα στην πτώση των αποθεμάτων στο σώμα.

Τροφές όπως το κρέας, τα αυγά και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά έχουν αρκετή ποσότητα σιδήρου. Ο σίδηρος είναι απολύτως απαραίτητος για την ομαλή ανάπτυξη στα παιδιά όλων των ηλικιών αλλά και των εγκύων καθώς υπάρχουν ιδιαίτερα αυξημένες ανάγκες.

Τροφές πλούσιες σε σίδηρο πρέπει να βρίσκονται καθημερινά στο τραπέζι τους και στη διατροφή τους.

Εγκυμοσύνη ή μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο (μηνορραγία)

Μεγάλη απώλεια αίματος κατά την περίοδο (βαριά περίοδος ή μηνορραγία) ή κατά τη διάρκεια του τοκετού είναι οι 2 συχνότερες αιτίες αναιμίας σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.

Εσωτερική αιμορραγία

Συγκεκριμένες ιατρικές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν εσωτερική αιμορραγία που με τη σειρά τους προκαλούν αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου.

Μερικά παραδείγματα είναι έλκος στο στομάχι, πολύποδες στο έντερο ή καρκίνος του εντέρου. Η τακτική λήψη ασπιρίνης μπορεί επίσης να προκαλέσει εσωτερική αιμορραγία στο στομάχι.

Αδυναμία απορρόφησης ή χαμηλή απορρόφηση σιδήρου

Συγκεκριμένες πεπτικές διαταραχές, δυσλειτουργίες ή εγχειρίσεις επηρεάζουν τα έντερα καθώς και την ικανότητα του σώματος να απορροφήσει σίδηρο από τις τροφές. Ακόμη και αν τρώτε τροφές πλούσιες σε σίδηρο, προβλήματα όπως η κοιλιοκάκη ή το γαστρικό bypass μειώνουν την απορρόφηση του σιδήρου από το σώμα.

Ενδομητρίωση

Εάν μια γυναίκα έχει ενδομητρίωση ενδέχεται να έχει μεγάλη απώλεια αίματος που να μη φαίνεται.

Αναιμία. Συχνοί παράγοντες ρίσκου / ομάδες αυξημένου κινδύνου

Η αναιμία είναι μια συνήθης κατάσταση τόσο σε άντρες όσο και γυναίκες όλων των ηλικιών και κοινωνικών τάξεων. Συγκεκριμένα άτομα όμως ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου για εμφάνιση αναιμίας.

Τέτοια άτομα είναι:

• Γυναίκες σε ηλικία αναπαραγωγής
• Έγκυες γυναίκες
• Άτομα με κακή διατροφή
• Τακτικοί αιμοδότες
• Νεογέννητα και παιδιά που γεννήθηκαν πρόωρα. Παιδιά με απότομη ανάπτυξη
• vegetarians που δεν αντικαθιστούν το κρέας με άλλες πηγές πλούσιες σε σίδηρο

Εάν πιστεύετε ότι ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου καλό θα ήταν να κάνετε μια απλή αιματολογική εξέταση για να διαπιστώσετε εάν έχετε αναιμία ή να μιλήσετε με το διατροφολόγο σας για να σας υποδείξει διατροφικό πλάνο για αύξηση των επιπέδων σιδήρου στο αίμα.

Πως γίνεται η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας

Ο γιατρός σας μπορεί εύκολα να διαγνώσει αναιμία βλέποντας απλά τις αιματολογικές σας εξετάσεις οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνουν τα εξής:

Γενικές εξετάσεις αίματος (CBC)

Η γενική εξέταση αίματος (CBC) είναι συνήθως το πρώτο πράγμα που ο γιατρός σας θα σας βάλει να κάνετε. Η γενική εξέταση αίματος μετράει όλα τα στοιχεία του αίματος που περιλαμβάνουν:

• Ερυθρά αιμοσφαίρια red blood cells (RBCs)
• Λευκά αιμοσφαίρια white blood cells (WBCs)
• Αιμογλοβίνη
• Αιματοκρίτης
• Αιμοπετάλια

Η γενική εξέταση αίματος CBC παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το αίμα και βοηθάει στη διάγνωση αναιμίας από έλλειψη σιδήρου. Οι πληροφορίες που παρέχει είναι:

• Ο αιματοκρίτης, είναι το ποσοστό του αίματος που αποτελούν τα ερυθρά αιμοσφαίρια (RBC)
• Τα επίπεδα της αιμογλοβίνης
• Ο μέσος όγκος των ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBC)

Τα φυσιολογικά επίπεδα αιματοκρίτη είναι από 34.9 εώς 44.5 τοις εκατό για ενήλικες γυναίκες και 38.8 εώς 50 τοις εκατό αντίστοιχα για ενήλικες άντρες.

Η φυσιολογική αιμογλοβίνη κυμαίνεται από 12 εώς 15,5 γραμμάρια ανά δέκατο του λίτρου για μια ενήλικη γυναίκα και 13,5 με 17,5 γραμμάρια ανά δέκατο του λίτρου για κάποιον ενήλικα άντρα.

Σε αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου τα επίπεδα του αιματοκρίτη και της αιμογλοβίνης είναι χαμηλά. Επίσης ο όγκος των ερυθρών αιμοσφαιρίων RBC είναι συνήθως μικρότερος από το κανονικό.

Μια γενική εξέταση αίματος CBC είναι συχνά μέρος από ετήσιο τσεκάπ που κάνει πολύς κόσμος. Είναι ένας καλός δείκτης υγείας για το μέσο άνθρωπο. Πολλές φορές πραγματοποιείται και πριν από κάποιο χειρουργείο. Το συγκεκριμένο τεστ χρησιμοποιείται συνήθως για διάγνωση αναιμίας σε άτομα που δε το γνωρίζουν.

Άλλα διαγνωστικά τεστ για τη σιδηροπενική αναιμία

Η διάγνωση της αναιμίας γίνεται συνήθως με μια γενική εξέταση αίματος. Ο Γιατρός σας ωστόσο μπορεί να ζητήσει επιπλέον μια σειρά από άλλα τεστ για να διαπιστώσει πόσο σοβαρή είναι η αναιμία και να προσδιορίσει ανάλογα θεραπεία. Μπορεί να εξετάσει το αίμα ακόμη και με μικροσκόπιο. Τα συγκεκριμένα τεστ παρέχουν πληροφορίες όπως:

• Το επίπεδα σιδήρου στο αίμα
• Τον όγκο και το χρώμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων (εάν δεν είναι βαθύ κόκκινο έχουν χαμηλά επίπεδα σιδήρου)
• Τα επίπεδα φερριτίνης
• Ολική Σιδηροδεσμευτική Ικανότητα (TIBC)

Η φερριτίνη είναι μια πρωτεΐνη που βοηθάει στην αποθήκευση του σιδήρου στο σώμα. Χαμηλά επίπεδα φερριτίνης σηματοδοτούν χαμηλή αποθήκευση σιδήρου.

Το τέστ TIBC χρησιμοποιείται για να προσδιοριστεί η ποσότητα σιδήρου που μεταφέρεται στις αποθήκες από την πρωτεΐνη τρανσφερίνη.

Εξετάσεις για να διαπιστωθεί εσωτερική αιμορραγία

Εάν ο γιατρός θέλει να εξετάσει το ενδεχόμενης εσωτερικής αιμορραγίας για την πρόκληση αναιμίας θα χρειαστούν επιπλέον τεστ. Ένα από αυτά ερευνά τη λανθάνουσα αιμορραγία στα κόπρανα για να διαπιστωθεί τυχών αιμορραγία στον πεπτικό σωλήνα.

Ο γιατρός μπορεί να κάνει και ενδοσκόπηση στο γαστρεντερικό σωλήνα με ειδικά όργανα. Το EGD τεστ ή αλλιώς ενδοσκόπηση του άνω πεπτικού επιτρέπει στο γιατρό να εξετάσει τα εσωτερικά τοιχώματα του οισοφάγου, του στομαχιού και το άνω μέρος του λεπτού εντέρου.

Η κολονοσκόπηση ή αλλιώς ενδοσκόπηση του κάτω πεπτικού δίνει εικόνα στο γιατρό για τα εσωτερικά τοιχώματα του κόλον που αφορά την απόληψη του παχέως εντέρου. Αυτά τα τεστ μπορούν να προσδιορίσουν εάν υπάρχει εσωτερική αιμορραγία στο γαστρεντερικό σωλήνα.

Αναιμία από έλλειψη σιδήρου σε γυναίκες

Η εγκυμοσύνη, αυξημένη ροή αίματος κατά την περίοδο και ινομυώματα της μήτρας είναι οι κύριες αιτίες που γυναίκες εμφανίζουν αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου.

Μηνορραγία ή αλλιώς βαριά περίοδος σημαίνει πως μια γυναίκα έχει περισσότερο αίμα ή για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το μέσο όρο.

Η τυπική περίοδος της γυναίκας διαρκεί 4 με 5 μέρες ενώ η ποσότητα του αίματος που αποβάλλεται είναι 2-3 κουταλάκια του γλυκού αίματος.

Γυναίκες με βαριά περίοδο ή μηνορραγία έχουν περίοδο για περισσότερες από 7 μέρες ενώ χάνουν διπλάσια ποσότητα αίματος από ότι ο μέσος όρος.

Σύμφωνα με το National Heart, Lung & Blood Institute το 20% των γυναικών που είναι σε ηλικία αναπαραγωγής έχει κάποιου βαθμού αναιμία.

Οι έγκυες γυναίκες έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες καθώς χρειάζονται μεγαλύτερη ποσότητα αίματος για να υποστηρίξουν το έμβρυο που κυοφορούν.

Ένας υπέρηχος κάτω κοιλίας μπορεί να δώσει καλύτερη εικόνα στο γιατρό για τυχόν αιμορραγία κατά τη διάρκεια της περιόδου λόγω ινομυωμάτων. Όπως η σιδηροπενική αναιμία, έτσι και τα ινομυώματα δε δίνουν έντονα συμπτώματα.

Ωστόσο όταν υπάρχουν προκαλούν σε αρκετές περιπτώσεις μηνορραγία αδειάζοντας τις αποθήκες σιδήρου στο σώμα.

Προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την αναιμία από έλλειψη σιδήρου

Στις περισσότερες περιπτώσεις η αναιμία από έλλειψη σιδήρου είναι ήπια και δεν προκαλεί επιπλοκές. Η κατάσταση σχετικά εύκολα και γρήγορα μπορεί να διορθωθεί.

Ωστόσο εάν η αναιμία ή η έλλειψη σιδήρου είναι χρόνια χωρίς αντιμετώπιση, μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα υγείας όπως:

Ταχυκαρδίες ή αρρυθμίες

Όταν κάποιος έχει αναιμία η καρδιά του χτυπά γρηγορότερα για να μεταφέρει περισσότερο αίμα με οξυγόνο στους ιστούς.

Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ταχυκαρδίες ή αρρυθμίες. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε συγκοπή ή σε μεγαλοκαρδία.

Επιπλοκές στην εγκυμοσύνη

Σε περιπτώσεις σοβαρής αναιμίας κατά την εγκυμοσύνη το βρέφος μπορεί να γεννηθεί πρόωρα ή λιποβαρές. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότερες έγκυες γυναίκες λαμβάνουν συμπλήρωμα σιδήρου κατά την εγκυμοσύνη προληπτικά.

Καθυστέρηση στην ανάπτυξη των βρεφών και των παιδιών

Τα βρέφη και τα παιδιά που έχουν σοβαρή αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου ενδέχεται να έχουν καθυστερημένη ανάπτυξη και εξέλιξη. Ενδέχεται επίσης για είναι επιρρεπείς σε μολύνσεις.

Επιλογές αντιμετώπισης και θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας

Συμπληρώματα σιδήρου και αποτελεσματικότητα

Τα συμπληρώματα σιδήρου στις μέρες μας είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα. Χρησιμοποιούνται κατά κόρον για την αποκατάσταση των επιπέδων του σιδήρου στο σώμα.

Συνίσταται η λήψη τους με άδειο στομάχι για καλύτερη απορρόφηση. Ωστόσο σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχουν στομαχικές διαταραχές, οπότε συνίσταται η λήψη μαζί με το φαγητό.

Η λήψη συμπληρωμάτων σιδήρου πρέπει σε αρκετές περιπτώσεις να γίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα (άνω των 3 μηνών). Οι βασικές παρενέργειες που παρατηρούνται είναι σκουρόχρωμα κόπρανα και δυσκοιλιότητα.

Αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας με διατροφή

Μια διατροφή που περιλαμβάνει τα παρακάτω τρόφιμα σε ημερήσια βάση συμβάλλουν στην πρόληψη ή και στην αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας:

• κόκκινο κρέας
• σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά
• αποξηραμένα φρούτα
• ξηροί καρποί
• δημητριακά εμπλουτισμένα με σίδηρο

Πρέπει να επισημάνουμε πως η βιταμίνη C συμβάλλει στην απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό.

Εάν ο γιατρός σας συστήσει κάποιο συμπλήρωμα σιδήρου καλό θα ήταν να το συνδυάσετε τη λήψη του με κάτι που να περιέχει φυσική βιταμίνη C για καλύτερα αποτελέσματα όπως το συμπλήρωμα HERBAL C της Healthia. Εναλλακτικά ένα καλό παράδειγμα είναι ένα ποτήρι φυσικό χυμό πορτοκάλι, ένα ποτήρι νερό με ένα στημένο λεμόνι μέσα, ένα μανταρίνι.

Αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων εσωτερικής αιμορραγίας

Τα συμπληρώματα σιδήρου δε μπορούν να αναπληρώσουν τα αποθέματα σιδήρου σε περιπτώσεις εκτεταμένης εσωτερικής αιμορραγίας όπως γαστρορραγία. Σε περιπτώσεις μηνορραγίας ο γιατρός ενδέχεται να συνταγογραφήσει αντισυλληπτικά χάπια για να μειώσει τη ροή του αίματος.

Για άλλες σοβαρές καταστάσεις όμως η λύση της μετάγγισης αίματος είναι η ενδεδειγμένη για γρήγορα και άμεσα αποτελέσματα.

Τρόποι Πρόληψης της αναιμίας

Όταν η αναιμία οφείλεται σε ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου η κατάλληλη διατροφή σε σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να αναστρέψει την κατάσταση και να γεμίσουν οι αποθήκες σιδήρου.

Η διατροφή πρέπει να περιέχει καλής (ποιοτικά) ποιότητα πηγές σιδήρου σε συνδυασμό με τροφές που περιέχουν βιταμίνη C. Για την αποκατάσταση χαμηλών επιπέδων σιδήρου σε νεογνά οι μητέρες πρέπει να θηλάζουν τα βρέφη ή να χορηγούν ειδικό γάλα.

Τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο:

• κόκκινο κρέας οργανικά καλλιεργημένο
• φασόλια
• ηλιόσποροι και κολοκυθόσποροι
• φυλλώδη λαχανικά όπως το σπανάκι
• σταφίδες και αποξηραμένα φρούτα
• τα αυγά
• θαλασσινά όπως οι σαρδέλες, οι γαρίδες και τα όστρακα
• δημητριακά εμπλουτισμένα με σίδηρο

Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C περιλαμβάνουν:

• Φρούτα όπως τα πορτοκάλια, τα γκρέιπφρουτ, οι φράουλες και τα ακτινίδια, το εξωτικό γκουάβα και η παπάγια, ο ανανάς και το πεπόνι, τα μάνγκο.
• Το μπρόκολο
• Το λάχανο
• Κόκκινες και πράσινες πιπεριές
• Λαχανάκια Βρυξελλών
• Οι ντομάτες
• Τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά

Συμπληρώματα διατροφής με μη-αιμικό σίδηρο κατάλληλα για vegetarian & vegan

Η ομάδα της Healthia σας παρουσιάζει παρακάτω μια σειρά από συμπληρώματα διατροφής κατάλληλα για VEGETARIAN & VEGAN που είναι συνδυασμοί από superfoods, βότανα και λειτουργικά τρόφιμα που περιέχουν μη-αιμικό σίδηρο. Οι φόρμουλές τους έχουν συνεργιστική δράση, καθώς το ένα συστατικό αυξάνει τη δράση ή την απορρόφησή τους από τον οργανισμό.

Εκτός από σίδηρο οι παρακάτω φόρμουλες περιέχουν φυσικές βιταμίνες (όχι συνθετικές), μέταλλα και ιχνοστοιχεία, αμινοξέα, φυτοχημικές ενώσεις και ένζυμα που εξασφαλίζουν δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα και άριστη υγεία. Σας προτείνουμε να τα γνωρίσετε. Μπορείτε να τα δείτε στο κάτω μέρος του παρόντος άρθρου.